نماز عید فطر،با معنویت‏خاصی که دارد،دلها را متوجه خدامی‏کند،حالت توبه و استغفار در دلها ایجاد می‏سازد و مستحب است که‏انسان،پیش از نماز عید،غسل کند،دعاهای خاصی را بخواند،و درفضای باز و در زیر آسمان به نماز بایستد .
امام رضا(ع)می‏فرماید :
« انما جعل یوم الفطر العید،لیکون للمسلمین مجتمعایجتمعون فیه و یبرزون لله عز و جل فیمجدونه علی ما من‏علیهم، فیکون یوم عید و یوم اجتماع و یوم زکوه و یوم رغبه و یوم تضرع‏ » [1] خداوند،روز فطر را بدین سبب‏«عید»قرار داد، تامسلمانان،مجمعی داشته باشند که در آنروز،جمع شوند و دربرابر خداوند،بخاطر منت‏ها و نعمت‏هایش،به تمجیدو تعظیم بپردازند،پس آنروز،روز عید و تجمع و زکات ورغبت و نیایش است .
در این حدیث‏شریف،فلسفه این نماز و عید را در محورهای زیر،بیان‏کرده است :
1- اجتماع و گردهمایی
2- زکات و رسیدگی به فقرا
3- رغبت و گرایش به خدا
4- تضرع و نالیدن به درگاه پروردگار
و اینها،هم ناظر به بعد معنوی و عرفانی این نماز و مراسم عبادی‏است،هم توجه به آثار اجتماعی و فوائدی دارد که به مردم می‏رسد و مردم‏با پرداخت‏«زکات فطره‏»،بینوایان مستمند را به نوایی می‏رسانند و به‏یک لحاظ،از نظر تامین معاش محرومان،عید فطر،:«عید فقرا»محسوب‏می‏شود [2] .