امام سجاد علیهالسلام و مردمگرایى
یکى از ویژگىهاى بزرگ امام سجاد علیهالسلام ، مردمگرایى و مهرورزى به انسانها بود، به گونهاى که فراوانى گرفتارىهاى آن حضرت، هرگز وى را رسیدگى به گرفتارىهاى مردم و گرهگشایى از کار فرو بسته آنان باز نداشت. «آن حضرت، شبهنگام، انبانهاى نان را بر پشت خود مى نهاد و به خانه تهىدستان مىرفت و مىفرمود: صدقه پنهانى، آتش خشم پروردگار را خاموش مىکند.
برداشتن این انبانها، بر پشت او اثر گذاشته بود و چون به دیدار پروردگارش شتافت، هنگام غسل دادن ایشان، آن نشانههاى مهرورزى آشکار شد».
امام، سالى آهنگ حج کرد. خواهرش توشهاى به ارزش هزار درهم براى وى آماده ساخت، ولى آن حضرت همه را به مستمندان بخشید. آن حضرت، پسر عمویى مستمند داشت که شبهنگام به گونهاى که شناخته نشود، نزدش مىرفت و چند دینار به او مىبخشید. آن مرد مىگفت: علىبنالحسین در اندیشه خویشاوند نیست، خدا او را سزا دهد.
امام این سخنان را مىشنید، بردبارى مىکرد و خود را بدان خویشاوند نمى شناساند.
چون به دیدار خدا شتافت و آن احسان از آن مرد بریده شد، دانست که آن مرد نیکوکار، على بنالحسین بوده است. پس بر سر مزار او رفت و گریه کرد.
خرّم آنکس که در این محنتگاه خاطرى را سبب تسکین است
پاسخگویى بدى به نیکى
قرآن کریم در رفتار اجتماعى، اصل را بر مدارا در برابر تندى و نیکى در برابر بدى نهاده و فرموده است: «و آنان که بدى را با نیکى مىزدایند.» (رعد: 22) به گفته زیباى فیض کاشانى:
مکافات بد را نکویى بیاریم *** اگر بد کنیم، آنچنان کوست باشیم
بکوشیم تا دوستى خوى گردد *** به هر کو کند دشمنى، دوست باشیم
در اینباره آمده است که روزى على بن الحسین علیهالسلام بر مردمى گذشت که از او بد مىگفتند. پس فرمود: «اگر راست مىگویید، خدا از من بگذرد و اگر دروغ مىگویید، خدا از شما بگذرد».
روزى مردى او را در بیرون خانه دید و بدو دشنام داد. خدمتکاران آن حضرت بر آن مرد تاختند. على بن الحسین علیهالسلام فرمود: «او را رها کنید». سپس بدو گفت: «آنچه از ما بر تو پوشیده است، بیشتر از آن است که مىدانى. آیا نیازى دارى تا آن را روا کنم؟» آنگاه مقدارى پول به آن مرد بخشید، به گونهاى که آن مرد بسیار شرمنده شد و گفت: گواهى مىدهم که تو فرزند پیامبرى.
یکى از دانشمندان زمان آن حضرت به نام زُهَرى مىگوید: «برتر از على بن الحسین علیهالسلام ندیدم.
از دانستن فضیلت فراوان وى، دوستش بر او غبطه مىخورد و کسى که دشمن او بود، به سبب روش مسالمت آمیز وى، دشمنى خود را آشکار نمىکرد».