ایثار و جانبازی، راز و رمز تعالی حضرت عباس (ع):

با توجه به روایاتی که در شان حضرت عباس (ع) از ائمه علیهم السلام رسیده و در آن به ایثار و فداکاری در راه امام خویش تصریح شده است، به روشنی، فضیلت و مقام آن بزرگوار آشکار می شود.

حضرت عباس (ع) فرزند کسی است که آیه (و من الناس یشری نفسه ابتغاء مرضات الله, بقره-207) در شانس نازل شد و از سلاله دودمانی است که اسوه ایثار و از خودگذشتگی بودند و سوره هل اتی، در شان ایثار ایشان نازل شده است.

فداکاری، ایثار و جانبازی در اسلام و مکتب اهل بیت علیهم السلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ به طوری که امیرمومنان در جایی ایثار را برترین فضیلت اخلاقی می داند.

در جایی دیگر، علی (ع) ایثار را بالاترین عبادت معرفی می نماید و در روایتی دیگر غایت و هدف تمام مکارم اخلاقی را ایثار و از خودگذشتگی می داند.

علی (ع) در قسمتی از نامه خود به حارث همدانی می فرماید: بدان که برترین مومنان کسی است که در گذشتن از جان و خانواده و مال خویش از دیگر مومنان برتر باشد.

حال در اینجا این سوال مطرح می شود که، مگر سایر شهیدان از جان خود نگذشتند، پس چه چیزی حضرت عباس را از سایر شهیدان متمایز می سازد؟

جواب این است که معرفت حضرت عباس (ع) از همه شهیدان والاتر و اطاعتش از امام خویش، کاملتر بود. بر اساس دیدگاه اسلام و مکتب اهل بیت (ع) آنچه اعمال نیک را از یکدیگر متمایز می سازد و ارزش اعمال را متفاوت می کند، همان معرفت و بینش و نیت شخص است و کلام پیامبر اسلام (ص) که فرمود: (ضربه علی یوم الخندق افضل من عباده الثقلین) شاید ناظر به این معنا باشد.

در ضمن روایاتی که در مورد ثواب و عقاب عمل به صورتهای گوناگون و متفاوت نقل شده، به این دلیل است که ثواب یا عذاب یک عمل معین، با توجه به معرفت و نیت عامل آن متفاوت می شود.

به عنوان مثال، ثواب زیارت امام رضا (ع) در روایتهای معتبر به صور متفاوت نقل شده است و در بعضی روایات تصریح شده که این تفاوت ثواب، به دلیل تفاوت در معرفت اشخاص است.

آری حضرت عباس (ع) با کمال معرفت در راه دین و امام خویش جانبازی نمود و مراحل کمال و تعالی را طی کرد.

مقام علمی حضرت عباس (ع):

حضرت عباس (ع) در خانه ای زاده شد که جایگاه دانش و حکمت بود. آن جناب از محضر امیرمومنان (ع) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) کسب فیض کردند و از مقام والای علمی برخوردار شدند.
لذا از خاندان عصمت (ع) در مورد حضرت عباس (ع) نقل شده است که فرموده اند: زق العلم زقا، یعنی همان طور که پرنده به جوجه خود مستقیماً غذا می دهد، اهل بیت (ع) نیز مستقیماً به آن حضرت علوم و اسرار را آموختند.

علامه محقق، شیخ عبدالله ممقانی، در کتاب نفیس تنقیح المقال، در مورد مقام علمی و معنوی ایشان گفته است: آن جناب از فرزندان فقیه و دانشمندان ائمه (ع) و شخصیتی عادل، مورد اعتماد، با تقوا و پاک بود.

قبر در وسط آب

آیة ‏الله حاج سید عباس کاشانى حائرى نقل مى‏کرد:

« روزى در خانه آیة‏ الله العظمى حکیم (29) بودم که کلید دار آستان مقدس حضرت ابوالفضل علیه ‏السلام، تلفن کرد و گفت:

سرداب مقدس ابوالفضل علیه‏ السلام را آب گرفته و بیم آن مى‏رود که ویران گردد و به حرم مطهر و گنبد و مناره‏ ها نیز آسیب کلى وارد شود، شما کارى بکنید.

آیة‏الله حکیم فرمودند: من جمعه خواهم آمد و هر آنچه در توان دارم انجام خواهم داد.

آنگاه گروهى از علماى نجف از جمله اینجانب به همراه ایشان به کربلا و به حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس علیه ‏السلام رفتیم، آن مرجع بزرگ براى بازدید به‏ طرف سرداب مقدس رفت و ما نیز از پى او آمدیم.

همین ‏که چند پله پایین رفتند، دیدم نشستند و با صداى بسیار بلند که تا آن روز ندیده بودم، شروع به گریه کردند. همه شگفت ‏زده و هراسان شدیم که چه شده است؟ من گردن کشیدم دیدم شگفتا منظره عجیبى است که مرا هم گریان ساخت.

قبر شریف حضرت ابوالفضل علیه‏ السلام، در میان آب مثل جایى که از هر سو به وسیله دیوار بتنى بسیار محکم حفاظت‏ شود، در وسط آب قرار داشت، اما آب آن را نمى ‏گرفت.

درست همانند قبر سالارش حسین علیه‏السلام، که متوکل عباسى بر آن آب بست اما آب به سوى قبر پیشروى نکرد. (30)

پی نوشت ها:
1- بطل العلقمى، عبدالواحد المظفر، ج 2، ص‏6/ اعیان الشیعه، سید محسن امین، (ده جلدى)، ج‏7، ص‏429.
2- مولد العباس بن‏ على(ع)، محمدعلى الناصرى، ص‏46/ قمرى بنى‏هاشم، عبدالرزاق المقرم، ص‏17.
3- العباس بن ‏على، ص 25/ زندگانى قمر بنى‏هاشم، صص‏53 - 54. 4- همان.
5- روز کربلا (عاشورا).
6- خصائص العباسیه، ص‏119/ زندگانى قمر بنى‏هاشم، ص‏53.
7- العباس بن‏ على، ص 25.
8- برخى از مورخان ازدواج امیرمؤمنان على(ع) با ام ‏البنین را پس از وفات فاطمه زهرا(س) مى‏دانند و بعضى دیگر معتقدند این وصلت‏ خجسته پس از ازدواج على(ع) با امامه صورت گرفته است.
9- ثمرات الاعواد، ج 10، ص 105/ مولد العباس بن‏ على(ع)، ص 62.
10- فرسان الهیجاء، ج 1، ص 190/ مستدرک وسائل الشیعه، ج‏3، ص 815.
11- قمر بنى‏هاشم، ص‏19/ مولد العباس بن‏ على(ع)، ص 60.
12- مولد العباس بن‏ على(ع)، ص 60.
13- همان، ص‏63.
14- بطل العلقمى، ج 2، ص‏6.
15- وسیلة الدارین، ص‏269/ مولد العباس بن‏ على (ع)، ص 64.
16- مولد العباس بن‏ على(ع)، ص‏56/ مقاتل الطالبین، ص‏89.
17- سر السلسله و عمدة الطالب، ص‏356/ العباس، ص 80 - 81.
18- العباس، ص 80/ بحارالانوار، ج 101، ص 330.
19- سپهسالار عشق، احمد لقمانى، ص 32.
20- العباس بن‏على(ع)، ص 30.
21- بطل العلقمى، ج 2، ص 108 -109.
22- همان.
23- العباس بن‏ على(ع)، ص 35.
24- همان، ص 124.
25- مولود العباس بن‏ على(ع)، ص 88.
26- خصال صدوق، ج 1، ص 68/ بحارالانوار، ج 22، ص 274.
27- مولد العباس بن‏ على(ع)، ص‏97/ العباس بن‏ على، ص‏36 و 42.
28- بطل العلقمى، ج 2، ص 311/ مولد العباس بن ‏على(ع)، ص 98/ العباس بن‏ على(ع)، ص 41 و 42.
29- از مراجع تقلید در نجف اشرف.
30- کرامات الصالحین، ص‏286، به نقل از: کرامات العباسیه ( معجزات حضرت اباالفضل علیه ‏السلام)، على میرخلف ‏زاده، ص‏92.